WINTERS

Het vorige weekend en ook maandag viel er flink wat sneeuw met de nodige overlast, die enkele dagen aanhield, ook al kregen we met regen te maken. Vooral in de avond en vroege ochtend was het enkele malen nog erg glad. Zowel zaterdag als zondag was het rond 9 uur  in de ochtend op veel plaatsen spiegelglad door opvriezen van natte weggedeeltes. Overdag bleef het zondag droog, zaterdag vielen er nog enkele buien, ook tijdens de Kerstmannenloop.

Nederland had in december 2016 onder invloed van hogedruk gebieden vaak weinig wind, net als grote delen van Noordwest-Europa. In een vandaag verschenen onderzoek laten we zien dat de kans op dergelijk windstil winterweer lijkt toe te nemen. Het is nog niet duidelijk hoeveel van deze toename komt door de opwarming van de aarde en hoeveel door de verandering in ruwheid van het landschap door bebossing en bebouwing.

Luchtverontreiniging

In december 2016 werd ernstige luchtvervuiling gemeten in Noordwest-Europa (Figuur 1). In Parijs werden op 6 dagen beperkingen opgelegd aan het verkeer. Het stabiele en rustige winterweer beperkte de verspreiding en verdunning van de uitgestoten verbrandingsgassen en fijnstof.

Windwaarnemingen

We zien een duidelijke afname van de windsnelheid in de minst winderige wintermaand in de waarnemingen sinds 1975 (Figuur 2). Anders gezegd, de kans op een wintermaand met windstil weer is aan het toenemen. Pas als we de oorzaak begrijpen, kunnen we een verwachting geven voor toekomstige kansen op windstille wintermaanden.

Oorzaak grotere kans windstil weer

Kansen op windstil weer nemen toe als hogedrukgebieden hier 's winters vaker voorkomen. Uit luchtdruk waarnemingen blijken hogedrukgebieden echter niet talrijker te worden. Blijft over dat kans op windstil weer toeneemt als bebouwing en bebossing toeneemt, waardoor de wind door wrijving meer geremd wordt. Ook het stabieler worden van de atmosfeer door het versterkte broeikaseffect doet de wind afnemen. Hierdoor mengen de krachtige winden uit de bovenlucht namelijk minder makkelijk naar de grond.

Berekeningen met klimaatmodellen

Uit analyses van berekeningen met het KNMI klimaatmodel RACMO leiden we af dat toenemende concentraties broeikasgassen de kans op windstil winterweer inderdaad doet toenemen door een stabieler worden van de atmosfeer. In de berekeningen is de kans op een windstille maand als december 2016 over 50 jaar bijna 2 keer zo groot als nu (Figuur 3). In deze berekeningen is het effect van toenemende bebouwing en bebossing nog niet meegenomen.

Meer onderzoek nodig

Niet alle klimaatmodellen die we in ons onderzoek hebben gebruikt bevestigen de berekeningen met RACMO. Ook het effect van toenemende bebouwing en bebossing moet nog worden onderzocht. Pas dan kennen we de precieze verklaring voor de waargenomen toenemende kans op windstil winterweer. En kunnen we aangeven of we ook in de toekomst vaker windstil winterweer kunnen verwachten. (bron KNMI)

De week begon maandag met gladheid door opvriezen en in de ochtend was het lange tijd droog. Vooral in de middag sneeuwde het af en toe hard door. Er viel zo’n 11 cm sneeuw. Overdag werd het maximaal 1,1 graden.

Het bleef overdag afgezien van een enkele bui met hagel dinsdag vrijwel droog en in de middag scheen de zon even flink. Toch werd het nog niet warmer dan 3 graden. Hier en daar bleef nog veel sneeuw liggen.

Er viel woensdag geruime tijd regen en slechts af en toe werd het droog. De temperatuur liep in de loop van de dag langzaam verder op tot ruim 6 graden aan het begin van de avond. Over het etmaal viel bijna 13 mm aan regen.

Donderdag vielen er enkele buien, soms met hagel. Het werd bijna 6 graden overdag.

De bewolking had vooral aanvankelijk vrijdag de overhand en er viel af en toe nog enige regen. In de middag werd het droog en brak de zon nog even door. Het werd ruim 4 graden.

In de ochtend was het zaterdag door opvriezen glad. Overdag waren er zonnige momenten en enkele buien, soms met hagel. Het werd 5 graden. Over het etmaal viel 3 mm neerslag.

Net als zaterdag was het zondagmorgen door opvriezen erg glad geworden. In de ochtend scheen de zon nog volop, in de middag kregen we met steeds meer bewolking te maken. Overdag bleef het droog. Het werd 5 graden.

De weerspreuk van de week:

Volgt de eerste sneeuw op regen,

Dat houdt een harde winter tegen!