LICHT WINTERS

De afgelopen week begon de weerkundige winter en vooral in de nacht naar zaterdag was het in onze regio erg koud. Het vroor ruim 4 graden. Zondag in de nacht nauwelijks vorst vanwege veel bewolking, maar in de ochtend bij opklaringen toch nog een graadje vorst. November werd met 200,0 mm record nat.

Temperatuurverloop

Met een gemiddelde temperatuur van 12,8°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,9°C, was de herfst uitzonderlijk zacht. Het was de op één na zachtste herfst sinds het begin van de metingen, alleen in 2006 was de herfst met 13,6°C nog zachter.

Alle drie de maanden waren te warm

September was zeer warm met een gemiddelde temperatuur van 17,5°C tegen een langjarig gemiddelde van 14,7°C. Het was de op één na warmste september sinds 1901, alleen in 2006 was het in september warmer in De Bilt (17,9°C). Oktober eindigde met een gemiddelde temperatuur van 13,2°C tegen 10,9 °C normaal op de zesde plek in de top tien van warmste oktobermaanden. Ook november was een zachte maand, met een gemiddelde temperatuur van 7,8°C tegen 7,0°C normaal.

Zomerse september, daarna volop herfst

De eerste tien dagen van september waren uitzonderlijk warm, zonnig en verliepen grotendeels droog. Daarna werd het wisselvalliger maar bleef het zacht. Oktober kende vervolgens een duidelijke tweedeling; het zonnige, zeer zachte en meest droge septemberweer zette zich aanvankelijk voort. Vanaf 11 oktober sloeg het weer om en de rest van de maand verliep wisselvallig en vooral bijzonder nat. November ging door op dezelfde voet, met veel regen en soms ook veel wind; op 2 november zorgde storm Ciaran voor een code oranje in het (noord)westen. De maand kende een winters einde, met lichte tot matige vorst in de nacht en een plaatselijk sneeuwdekje in het oosten.

Veel warme dagen, minder vorstdagen

De herfst telde in De Bilt 29 warme dagen (maximumtemperatuur 20,0°C of hoger), waarvan 22 in september en 7 in oktober. Er waren tevens acht zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0°C of hoger) en twee tropische dagen (maximumtemperatuur 30,0°C of hoger), allen in september. Dit is aanzienlijk meer dan het klimatologische gemiddelde; normaal telt de herfst 14 warme dagen, twee zomerse dagen en geen tropische dagen. In De Bilt kwam het uiteindelijk op vier dagen tot vorst, normaal zijn dat er vijf. IJsdagen (maximumtemperatuur lager dan 0,0 °C) waren er niet, normaal zijn dit er 0,4. In Groningen kwam het plaatselijk tot één ijsdag (30 november).

Neerslag

De herfst was ook bijzonder nat, met gemiddeld over het land 365 mm tegen 222 mm normaal. Hiermee was het waarschijnlijk de op één na natste herfst sinds het begin van de metingen, maar dat moet nog gevalideerd worden. In de Bilt was dat in elk geval wel het geval, met 432 mm tegen 239 mm normaal. Alleen in 1998 was de herfst met 468 mm in De Bilt nog natter.

Ondanks de vrij droge september

Dat de herfst zo nat is geworden is extra bijzonder gezien de maand september juist vrij droog was, met landelijk gemiddeld een hoeveelheid neerslag van 63 mm tegen 73 mm normaal. De meeste neerslag viel op de eerste dag, in de periode van 17 t/m 23 september en uit onweersbuien op 11, 12 en 13 september. De rest van de maand verliep op de meeste plaatsen droog.

Natste oktobermaand in De Bilt

Ook de eerste tien dagen van oktober verliepen nog relatief droog maar daarna begon er een zeer natte periode, met veel neerslag op 12 en 13 oktober, vooral in het midden van het land. In De Bilt viel in twee dagen tijd 73 mm. 20 oktober was de natste dag van de maand met gemiddeld over het land 23 mm. Gemiddeld over het land viel er in oktober 150 mm neerslag, twee keer zoveel als normaal (75 mm). In De Bilt was het zelfs de natste oktobermaand sinds het begin van de waarnemingen, maar met 220 mm neerslag was dat ook wel één van de natste plaatsen (normaal is 81 mm).

Mogelijk recordnatte novembermaand

Het extreem natte weer zette zich voort in november en met landelijk gemiddeld 153 mm neerslag viel er opnieuw (ruim) twee keer zoveel als normaal (72 mm). Mogelijk is het daarmee de natste novembermaand ooit. In De Bilt viel 159 mm en dat is goed voor een derde plek in de lijst met natste novembermaanden. De verschillen waren wederom groot; in delen van Noord- en Zuid-Holland viel meer dan 230 mm, in Zuid-Limburg ca. 120 mm.

Natst aan de noordwestkust, eind november plaatselijk wit

Over de gehele herfst gezien was het het natst langs de noordwestkust, met in De Kooy 489 mm neerslag (normaal is 265 mm). Het minst nat was het in het zuidoosten, met op KNMI station Maastricht 281 mm tegen 183 mm normaal. De laatste dagen van november viel er met name verder landinwaarts ook af en toe (natte) sneeuw, waardoor er op de 29e in het oosten plaatselijk een sneeuwdek van enkele centimeters ontstond.

Zonneschijn

Met gemiddeld over het land 390 uur zon tegen normaal 349 uur was de herfst als geheel aan de zonnige kant, hetgeen vooral voor rekening kwam van september.

Zeer zonnige septembermaand

September was zeer zonnig met gemiddeld over het land 211 uur zon tegen 159 uur normaal. In De Bilt scheen de zon 199 uur tegen 153 uur normaal, goed voor een zesde plek in de lijst van zonnigste septembermaanden sinds het begin van de waarnemingen. Oktober was juist aan de sombere kant, met gemiddeld over het land 111 uren zon tegen 120 zonuren normaal. In november scheen de zon ongeveer de normale hoeveelheid, met gemiddeld over het land 67 uren zon tegen 70 zonuren normaal.

Meeste zon in het zuidoosten, minder sombere dagen

Het zonnigst was het deze herfst in Vlissingen met 421 uur zonneschijn tegen 375 uur normaal. Het minst zonnig was het in Voorschoten met 354 uur zon. In De Bilt scheen de zon 362 uur tegen 340 uur normaal. De Bilt telde deze herfst in totaal 10 sombere (zonloze) dagen, grotendeels verdeeld over de maanden oktober en november, normaal zijn dat 14 dagen.

Normaal=het langjarig gemiddelde over het tijdvak 1991-2020 bron KNMI

Het was maandag een kletsnatte dag met vooral in de ochtend veel regen. Het werd 7 graden, maar na draaiing van de wind daalde in de 2^e helft van de middag de temperatuur. Over het etmaal viel bijna 23 mm regen.

In de vroege ochtend daalde de temperatuur dinsdag naar iets boven het vriespunt. Aan de grond vroor het 0,2 graden. Lange tijd was het overdag stralend zonnig, later in de middag kregen we met wolken te maken. Overdag werd het 3,5 graden maximaal. Aan het begin van de avond viel er een eerste bui. Later op de avond kwam het nog tot onweer en pittige hagel.

Woensdag vielen er enkele buien, maar in de middag werd het lange tijd droog. Er waren slechts enkele opklaringen. De wind nam sterk in kracht af. Het werd 4 graden.

Lange tijd was het donderdag mistig, maar in de middag was het af en toe nog zonnig. Al snel trok de mist weer binnen en aan het begin van de avond dook de temperatuur weer onder nul. Overdag was het maximaal 2 graden. Het bleef droog.

Er waren vrijdag zonnige perioden en het bleef droog. In de avond klaarde het goed op en daalde de temperatuur al snel tot ruim 2 graden onder het vriespunt. Overdag werd het 1,2 graden.

Na een koude nacht met ruim 4 graden vorst waren er zaterdag zonnige perioden en het bleef vrijwel overal droog overdag. Het werd maximaal 2 graden.

In de nacht naar zondag aanvankelijk veel bewolking, maar afgezien van een enkel spatje bleef het droog. In de ochtend klaarde het nog even goed op en toen vroor het nog bijna een graad. Overdag toenemende bewolking, maar lange tijd droog. Het werd 2 graden.

De weerspreuk van de week:

Regen op Bibiana,

blijft zeven dagen nog erna!