VRIJDAG KLETSNAT

De afgelopen week was het meest opvallende de zware buien, die lokaal meer dan 50 mm opleverden vrijdagavond. Op nauwelijks 10 km afstand bleef het zo goed als droog. Op veel plaatsen kwamen de straten tijdelijk onder water te staan. Ook drong hier en daar het water via het riool de huizen binnen. Eerder op vrijdag werd met 32,6 graden de warmste dag van het jaar bereikt.

Het noordpoolgebied warmt hard op, veel sneller dan de rest van de wereld, op sommige plekken zelfs een graad per tien jaar. Hierdoor zijn de bevroren toendragebieden oftewel permafrost, die ongeveer 20 procent van alle land op aarde beslaan, aan het smelten. Is dat erg?

Op expeditie in het moeras

"In de zomer van 1990 nam ik deel aan een meteorologische expeditie naar Groenland. Om bij onze meetmasten op de ijskap te komen moesten we eerst een eind over toendra lopen, een afwisseling van meertjes, rivieren, lage begroeiing en... zompige moerasjes die met elke stap op en neer deinden. Ik herinner me nog goed die keer dat een collega tot boven zijn knieën wegzakte; we hebben hem er met z’n allen uit moeten trekken, en sindsdien vermeden we zoveel mogelijk de moerassige gebieden."

Deze zompige smurrie maakt deel uit van de actieve permafrost: de laag die ’s winters bevriest en ’s zomers ontdooit. Door de opwarming van de aarde bevriest een steeds kleiner deel in de winter, en ontdooit er juist meer in de zomer, zodat de actieve laag steeds grotere dieptes bereikt.

Ook neerslag speelt hierbij een belangrijke rol. In het Arctische gebied neemt de neerslag sterk toe. Dit versterkt de afsmelting, en wel op twee manieren: ten eerste valt er door de opwarming vooral ’s zomers vaker regen, waardoor de permafrost snel smelt. Ten tweede valt er gemiddeld genomen in de winter meer sneeuw, wat de ondergrond isoleert van de felle winterkou in de atmosfeer erboven. Hierdoor bevriest de grond minder hard.

Gevolgen voor het broeikaseffect

Permafrost is een belangrijk reservoir van broeikasgassen als CO2, methaan en lachgas. Deze gassen (en ook organisch materiaal) liggen al duizenden jaren opgeslagen in de toendra, en komen door het ontdooien ervan vrij. Deze broeikasgassen verspreiden zich vervolgens in de atmosfeer (ongeveer 1.7 miljard ton koolstof per jaar) en versterken het broeikaseffect en daarmee de mondiale opwarming. Hierdoor wordt de opname door groei van vegetatie (ongeveer 1 miljard ton koolstof per jaar) meer dan tenietgedaan, en vormen de permafrostgebieden dus een netto bron van koolstof.

Een ander effect van het ontdooien van permafrost is de schade aan gebouwen en andere infrastructuur, vooral vanwege het wegzakken in de zompige bodem. De averij aan olie- en aardgasleidingen, bijvoorbeeld, wordt voor veertig procent toegeschreven aan ontdooiend permafrost, wat niet alleen lokale milieuschade met zich meebrengt maar vanwege het ontsnappende methaan (aardgas) ook bijdraagt aan het broeikaseffect

Toekomstige dooi

De toekomst van permafrost ziet er niet al te goed uit. Dat een groot deel ervan zal afsmelten lijkt inmiddels wel vast te staan. In het zwartste scenario zal het noordpoolgebied in 2100 met 8 tot 10 °C opwarmen waardoor nagenoeg alle permafrost zal verdwijnen. De onzekerheden in toekomstscenario's zijn echter aanzienlijk, maar dat geldt ook voor de belangen, gezien de veelvoud aan nadelige effecten die gepaard gaan met het afsmelten van permafrost. (bron KNMI)

De week begon maandag met flinke zonnige perioden en een matige westelijke wind. Het werd in de middag 23 à 24 graden.

Het werd dinsdag zomers warm met veel zon. Er stond maar weinig wind. Uiteindelijk liep de temperatuur op naar 27 graden.

Voor het eerst in 2020 steeg de temperatuur woensdag tot boven de tropische grens van 30 graden. Het werd aan het begin van de avond 30,5 graden. De zon scheen volop al was er wel sprake van enige sluierbewolking.

Het was ook donderdag erg warm, al stond er soms nog een redelijke wind, die het voor het gevoel wat aangenamer maakte. Aan het begin van de avond steeg de temperatuur nog heel even naar 30,7 graden. Rotterdam en de Bilt haalden geen tropische dag.

Het werd vrijdag nog wat warmer. Er waren zonnige perioden, maar ook af en toe wolkenvelden. In de avond was er onweer op afstand en een eerste lichte bui. Het werd 32 graden. Later op de avond trokken er zware buien met onweer en veel regen over onze regio. Er viel zo’n 50 mm en er was op diverse plaatsen van schade door wateroverlast.

Zaterdag vielen er nog enkele buien, maar af en toe brak ook de zon nog door. Rond het middaguur bereikte de maximum temperatuur nog net even 25 graden. Later in de middag na passage van een koufront met een pittige bui daalde de temperatuur naar 20 graden. De wind nam behoorlijk toe.

Afgezien van een paar druppels bleef het zondag overdag droog met zonnige perioden en een stevige wind. Het werd 22 graden.

De weerspreuk van de week:

Hoort nu de donder kraken,

de boer doet gouden zaken!